Ιστορία
Η Μήλος είναι ηφαιστειακό νησί του Αιγαίου Πελάγους. Κατοικείται από τους προϊστορικούς χρόνους και έχει δώσει σημαντικό μεταλλευτικό πλούτο: οψιδιανό στους προϊστορικούς χρόνους, καολίνη και ποζολανών στους ιστορικούς χρόνους μέχρι τώρα και πρόσφατα μπεντονίτη, περλίτη. Έχει σχήμα πετάλου και υπάρχουν πολλές παραλίες με απίστευτα καθαρά νερά. Το γνωστό άγαλμα της Αφροδίτης της Μήλου, το οποίο σήμερα βρίσκεται στο μουσείο του Λούβρου (Παρίσι) βρέθηκε στη Μήλο το 1820 ενώ το αντίγραφο βρίσκεται στο αρχαιολογικό μουσείο της Μήλου στην Πλάκα.
Η Αφροδίτη της Μήλου
Περίφημο άγαλμα της Ελληνιστικής εποχής το οποίο βρέθηκε στη Μήλο το 1820. Το άγαλμα βρήκε κάποιος γεωργός με το όνομα Γεώργιος Κεντρωτάς μη γνωρίζοντας την αρχαιολογική του αξία, το έκανε φράχτη στο χωράφι του. Όταν αντιλήφθηκε η Γαλλική αρχαιολογική υπηρεσία την αξία του ευρήματος το αγόρασε αμέσως από τον αγρότη για 400 γρόσια. Πολλοί αρχαιοκάπηλοι προσπάθησαν να το κλέψουν χωρίς επιτυχία. Το άγαλμα φορτώθηκε και μεταφέρθηκε στο Μουσείο του Λούβρου, στο Παρίσι, όπου βρίσκεται μέχρι σήμερα. Κατά τη βίαιη μεταφορά χάθηκαν τα δύο χέρια του αγάλματος. Στο αρχαιολογικό μουσείο της Μήλου, βρίσκεται «αυθεντικό αντίγραφο» του αγάλματος, φτιαγμένο στα εργαστήρια του μουσείου Λούβρου. Πριν λίγα χρόνια, έγινε έρευνα στο λιμάνι και βρέθηκαν 2 ανδρικά χέρια που ανήκαν σε άλλο άγνωστο άγαλμα.
Οι κατακόμβες της Μήλου
Οι κατακόμβες είναι σκαμμένες σε ηφαιστειακό έδαφος και αποτελούν ένα από τα αξιοθέατα του νησιού. Oι κατακόμβες ανακαλύφθηκαν από αρχαιοκάπηλους και έγιναν γνωστές μετά τη σύλησή τους, το 1840. Είναι τρεις και μαζί με πέντε διαδρόμους και ένα νεκρικό θάλαμο αποτελούν ένα δαιδαλώδες σύστημα συνολικού σημερινού μήκους 185 μέτρων. Είχαν εισόδους στο εξωτερικό περιβάλλον, αλλά σήμερα λειτουργεί μόνο μία, αυτή της δεύτερης κατακόμβης ή των «Πρεσβυτέρων», απ’ όπου μπορεί να εισέλθει ο επισκέπτης. Στο εσωτερικό των κατακομβών, δεξιά και αριστερά επάνω στους τοίχους, υπάρχουν τα «αρκοσόλια» (σκαμμένες αψίδες) όπου μέσα σ’ αυτά, καθώς και στο πάτωμα, ανοίγονταν οι τάφοι. Aρκοσόλια σήμερα σώζονται 126 (Πετροχείλου, 1972) και υπολογίζεται ότι έχουν ταφεί μερικές χιλιάδες νεκρών.
Σε κάθε τάφο υπήρχε λυχνάρι, ενώ σήμερα έχουν τοποθετηθεί ηλεκτρικοί λαμπτήρες που φωτίζουν το χώρο διακριτικά και δημιουργούν την ατμόσφαιρα εκείνων των χρόνων. Στους τάφους των πιο διακεκριμένων προσώπων ζωγράφιζαν χριστιανικά σύμβολα ή χάραζαν επιγραφές. Τέτοια είδαν και μελέτησαν οι Ross (1843) και Σωτηρίου (1927), αλλά με την πάροδο των χρόνων τα περισσότερα καταστράφηκαν. Μια τέτοια επιγραφή μπορεί να δει ο σημερινός επισκέπτης στη δεύτερη κατακόμβη, στο 6ο αρκοσόλιο δεξιά. Είναι η επιγραφή των «Πρεσβυτέρων», απ’ όπου και το όνομά της. Ακόμα στην ίδια κατακόμβη, στη μέση περίπου, υπάρχει ένας τάφος σκαμμένος στο βράχο υπό μορφή σαρκοφάγου. Πιστεύεται ότι είχε ταφεί σ’ αυτόν ένας από τους πρώτους μάρτυρες της χριστιανοσύνης και ακόμα ότι οι πρώτοι χριστιανοί τον χρησιμοποιούσαν ως Αγία Τράπεζα στις λειτουργίες τους. H δραστηριότητα των πρώτων χριστιανών στις κατακόμβες σταματά λίγο μετά τη θεσμοθέτηση της ανεξιθρησκίας (διάταγμα Mεδιολάνων), ή μέχρι να καταστραφεί και να εγκαταλειφθεί η αρχαία πόλη του λήματος από σεισμούς τον 5ο ή 6ο αιώνα μ.X.
Μαγευτικές Παραλίες
Η Μήλος έχει πάνω από 89 μικρές και μεγάλες παραλίες, με κρυστάλλινα και καταγάλανα νερά, πολύχρωμα βράχια και λευκόχρυσες αμμουδιές οι οποίες είναι σίγουρο ότι θα σας ενθουσιάσουν. Λόγω της ηφαιστιογενούς προέλευσης του εδάφους της, η Μήλος έχει εντυπωσιακή μορφολογία και ποικιλία παραλιών.
Θα συναντήσετε άλλοτε παραλίες με λευκόχρυσες αμμουδιές και άλλοτε κόλπους με βότσαλα που περικυκλώνονται από πέτρες, λευκά, κόκκινα, κίτρινα ή και μαύρα βράχια. Ξεχωριστά χρώματα και βάθη θα βρείτε και στη θάλασσά της, ενώ επίσης μπορείτε να κολυμπήσετε σε πλήρως οργανωμένες παραλίες ή να επιλέξετε πιο μοναχικές και άγριες. Το σίγουρο είναι ότι τα καθαρά νερά του νησιού και οι απείρου κάλους παραλίες του θα σας προσφέρουν μία εμπειρία άνευ προηγουμένου.
Όσον αφορά την πρόσβαση, το οδικό δίκτυο είναι πολύ καλό στις βόρειες και στις περισσότερες από τις νότιες παραλίες. Σε αυτές βρίσκονται στην ανατολική και δυτική πλευρά του νησιού η πρόσβαση είναι σχετικά δύσκολη και στο μεγαλύτερο μέρος της διαδρομής υπάρχει χωματόδρομος. Ακόμα, υπάρχουν παραλίες, (όπως το Κλέφτικο, ο Γέρακας, η Συκιά και πολλές άλλες) τις οποίες μπορείτε να επισκεφτείτε μόνο από τη θάλασσα, συμμετέχοντας στις θαλάσσιες εκδρομές που ξεκινάνε από τον Αδάμαντα.
Τέλος, σας προτείνουμε να επιλέγετε την παραλία που θα κολυμπήσετε όχι μόνο βάση της ομορφιάς της, αλλά και βάση της κατεύθυνσης του αέρα. Στα μελτέμια και τους βόρειους ανέμους είναι καλύτερα να επιλέγετε παραλίες που βρίσκονται μέσα στον κόλπο, ή ακόμα καλύτερα στην νότια πλευρά του νησιού. Αντίθετα, στους νοτιάδες, σας συνιστούμε τις παραλίες που βρίσκονται στην βόρεια πλευρά του νησιού.
Περιοχές Natura 2000 – Βιότοποι
Ως επισκέπτες του νησιού, μπορείτε να συναντήσετε στην Δυτική Μήλο ένα υπαίθριο μουσείο φυσικής ιστορίας. Βουνοκορφές, μοναχικές ακτές, σπάνια χλωρίδα και πανίδα, αποδημητικά πουλιά και γενικά έναν χώρο απαράμιλλης ομορφιάς, ανέγγιχτο από τις ανθρώπινες και καταστρεπτικές παρεμβάσεις.
Η χερσαία και παράκτια ζώνη του δυτικού τμήματος της Μήλου ανήκει στο δίκτυο περιοχών NATURA 2000 της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι περιοχές αυτές χάρη στα σπάνια χαρακτηριστικά τους θωρακίζονται ως «Τόποι Κοινοτικής Σημασίας» και θεσμοθετούνται ως «Ζώνες Ειδικής Διατήρησης» για να διατηρήσουν τη φυσική ισορροπία και τη βιοποικιλότητα των οικοσυστημάτων τους, καθώς και να προστατέψουν τη σπάνια χλωρίδα και πανίδα τους.
Γεωλογία – Παραλίες – Γεωθερμία
Η Μήλος: μια έντονη ανάμνηση από την ταραγμένη παιδική ηλικία της γης. Μια κορυφή της Αιγηΐδας που έμεινε να επιπλέει στο αρχιπέλαγος με διάσπαρτα παντού, στη ράχη και στα σωθικά της, τα σημάδια της παρατεταμένης αϋπνίας των ηφαιστείων. Επουλωμένοι κρατήρες, σπήλαια κεντημένα στις ακτές, ανήσυχα θαλασσινά μετέωρα και θερμά ιαματικά νερά συνοψίζουν δύο εκατομμύρια χρόνια αλυσιδωτών εκρήξεων – συστηματικές σημειώσεις ενός κοσμογονικού ημερολογίου που μεταμορφώθηκε τελικά σε νησί, διασώζοντας όλες τις παραλλαγές της παγωμένης λάβας: οψιδιανός, περλίτης, μπετονίτης, καολίνης, ποζολάνη, θειάφι, βαρύτης, γύψος, στυπτηρία… Κοιτάσματα κάτω από τους πόρους της γης – πόροι ζωής για τους ανθρώπους, από την αυγή της προϊστορίας ως τις μέρες μας. Πετρώματα πάνω στο δέρμα της – εκθέματα σ’ ένα μοναδικό, υπαίθριο γεωλογικό μουσείο.
Μεσογειακή Φώκια
Κάποτε ζούσαν στη στεριά. Πριν είκοσι πέντε εκατομμύρια χρόνια, οι πρόγονοι τους, μετακόμισαν στις θάλασσες, διέσχισαν κολυμπώντας το χρόνο κι έφτασαν ως τις μέρες μας κουρασμένες και λιγοστές. Είναι οι φώκιες Monachus monachus, το σπανιότερο θηλαστικό του οικοσυστήματος της Μεσογείου, που κινδύνεψε να χαθεί για πάντα μέσα στο κύμα της ανθρώπινης αδιαφορίας για το περιβάλλον.
Αγαπημένα πλάσματα θεών και ανθρώπων κάποτε, καταδιωγμένες για αιώνες ύστερα, έγιναν πάλι σήμερα προστατευόμενα ζώα ενός πολιτισμού που βλέπει το φυσικό του πλούτο να φθίνει. Στον βαθυγάλαζο κόσμο της Μήλου, οι φώκιες Monachus monachus βρίσκουν το ιδανικό τους καταφύγιο. Στις ηφαιστειακές πτυχές των ακτών της που σχηματίζουν πλήθος θαλασσοσπηλιές, αλλά και στα κοντινά νησιά Κίμωλο και Πολύαιγο, βρίσκουν το χώρο και το χρόνο που χρειάζονται για να ξεκουραστούν και να γεννήσουν.
Γι’ αυτό, όχι άδικα, η θάλασσα της Μήλου θεωρείται από τους πιο σημαντικούς βιότοπους της μεσογειακής φώκιας – μια φιλόξενη κιβωτός που διασώζει τα ιερά ζώα που κάποτε προστάτευαν ο Απόλλωνας και ο Ποσειδώνας.
